En Çok İzlenen Belgesel
Carl Sagan, Ann Druyan ve Steven Soter'in birlikte yaptığı ve Carl Sagan'ın sunduğu "Cosmos: A Personel Voyage" belgeseli ABD'nin gönüllü bağışlarıyla desteklenen tek "kamu" yayın kuruluşu PBS tarafından on yıllar boyunca tekrar tekrar gösterilmiş ve her seferinde yüksek izlenme oranları yakalamıştır. Bu büyük başarı daha sonra arasından TRT'nin de bulunduğu dünya televizyonlarında da tekrarlanmış ve Sagan'ın eşsiz anlatımı neredeyse tüm yeryüzünde duyulmuştur. Sagan'ın metinleri ve eşsiz anlatım tekniğiyle hem yayıncılık açısından hem de bilim tarihi açısından yeri doldurulamayan belgesel 2013 yılında Seth MacFarlane'in yapımcılığı ve Neil deGrasse Tyson'ın sunumuyla bu kez Cosmos: A Spacetime Odyssey ismiyle yeniden çekilmiş ve yine büyük bir başarıya ulaşmıştır.
Belgesele adını veren Kozmos terimine de değinmek gerekmektedir. Zira belgeselin çekildiği 1979 ile 1980 yılları arasında henüz Sovyetler yıkılmamıştı. Bilindiği üzere ABD'liler ile Sovyetler arasındaki soğuk savaş sadece askeri alanda değil kültürel, bilimsel ve ekonomik anlamda da devam ediyordu. ABD'liler Sovyet kültür öncülerinin ve bilim insanlarının dilini kullanmıyor, onların bilimsel başarılarını ve kültürel zarafetlerini yadsıyordu. Sovyetler de ABD'lilerin öncülük ettiği yeni teknolojileri ve bilimsel yenilikleri kabul etmiyor; kendi dillerini ve etkinliklerini yaratmaya özen gösteriyordu. Siyasal rekabetin doğurduğu bu ikilik bilimsel yeterliliği ve insanlık bilincini de engelliyordu.
Örneğin İngiliz dilini kullanan bilim insanları "Universe" Sovyet etkisindeki bilim insanları "Kozmos" diyordu. Batılılar uzay bilimlerini Astronomi derlerken, Rus bilim çevreleri aynı bilim alanını Kozmoloji olarak tanımlıyordu. İngilizce Astronot'un Rusça'daki karşılığı Kosmonot'tu vs. Bu ikilik ortak bir bilim dilinin yaratılmasını da engelliyordu. Carl Sagan'ın önyargılarla tabulaşmış bu ikiliği yıkmak istiyor ve ABD'nin en çok izlenen belgeseline Rusların sahiplendiği Kozmos ile tanımlamaktan çekinmiyordu. Aslında Kozmos kadim Yunan düşünürü Pitagoras'tan bu yana evrensel düzeni tanımlamakta kullanılıyordu ve bilginin ulusal, siyasal yada kişisel iyeliği mümkün olmamalıydı; bilgi evrenseldi. 13 bölümlük bu efsanevi belgeselin adı dahi tek başına radikal bir denemeydi.
Sayılarla Carl Sagan Çokluğu
"Yüzbinmilyonlarca" yıllık yaşam serüvenini anlatarak bir çok ismin bilime sürüklenmesini sağlayan Carl Sagan'ın adı bir sayıya verilmiştir. Matematikçiler tarafından 70x(10üzeri21) ile ifade edilen sayıya "Sagan Sayısı" denilmektedir. Bu kadar büyük bir sayı nerede kullanılır ki demeyin. Zira görünür evrendeki tüm yıldızların sayısı Sagan Sayısı kadardır. Yani gece yukarıya baktığınızda saymayı bırakın ve Sagan'ı hatırlayın yeter!
Sagan Adında Bir Göktaşı
Carl Sagan'ın adı 1982 yılında Edward L. G. Bowell tarafından keşfedilen 2709 numaralı astroide verilmiştir. Böylece Carl Sagan geniş kitleler tarafından anlaşılması için ömrünü verdiği derin uzayda sonsuza değin saklanmıştır.
Politik Olmaktan Kaçınmayan Bir Radikal
Bütün popülaritesine rağmen politik olarak kendisini saklamayan sivri dilli bir bilim insanıdır. Nükleer Enerjiye açıkça karşı çıkmıştır ki Soğuk Savaş yıllarından ABD kamuoyu bu konuda çok daha muhafazakardır. İlk başlarda Mr. X mahlasıyla sonrasında ise adını gizlemeden Marihuananın serbest bırakılması için makaleler yazmış, görüş belirtmiştir.
© Joseph Sohm/Visions of America/Corbis
Dünya'nın En Uzak Fotoğrafını Çektirdi.
Carl Sagan uzun yıllar boyunca NASA için de çalışmıştır. NASA'nın yetmişlerdeki uzun soluklu projesi Voyager için danışmanlık yapan Carl Sagan Voyager-1 Güneş Sistemini terk etmeden önce yön değiştirip bulunduğu noktadan Dünya'nın fotoğrafını çekmesi için NASA'yı ikna etmiştir. Dünya'nın şu ana kadar en uzak mesafeden çekilmiş fotoğrafı Carl Sagan tarafından "Pale Blue Dot" olarak isimlendirilmiştir. Fotoğrafta dünya sadece 0,2 pixellik bir alanı kaplamaktadır.
"Dünyanın Sesi" Projesi
Dünyadan en uzağa gönderilmiş yegane şey olan Voyager-1 uzay gemisinde bir de Altın Plak bulunmaktadır. Başkanlığını Carl Sagan'ın yaptığı Cornell Universitesi'ndeki bir komitenin NASA için hazırladığı bu kayıtın ön yüzündeki fotoğrafını gördüğünüz grafikler yer almaktadır. Ayrıca bu kayıtta 116 grafik resim, aralarında Türkçe'nin de bulunduğu 55 farklı dilde selamlama mesajı, dönemin ABD Başkanı ve BM Genel Sekreterinin yazılı mesajları ve dünyadaki yaşamdan kaydedilmiş çeşitli sesler yer almaktadır.
Kayıttaki Türkçe mesaj da şöyle:
http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/audio/turkish.au
http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/audio/turkish.au
Uzaylılara Nü Göstermemenin Ahlaki Sorumluluğu
Carl Sagan Voyager-1 üzerine yerleştirilecek Golden Record üzerinde yer alacak görsel için ilk olarak bir erkek ve bir de kadın grafiği hazırlatmıştır. Ancak NASA bu teklifi geri kabul etmemiştir. Hazırlanan çizimi o zamanlar Carl Sagan'la evli olan Linda Salzman hazırlamıştı ama NASA sanırım ki uzaylıların dünyalıları yanlış tanımalarını istememiş olacak ki bu görseli geri çevirmiştir. Yoksa koskoca NASA; Dünyalı ahlakına düşüp, varsayımsal uzaylıların olası ayıplamalarından utanacak değil ya!
Yeniden Cosmos İçin İdeal İsim
2013 yılında Cosmos; Komedyen, yazar ve çizer Seth Macfarlane'in yapımcılığında yeniden çekileceğinde sanırım Astrofizikçi Neil deGrasse Tyson'dan daha iyi bir isim olamazdı. Carl Sagan'ın ardından yapılacak ve onu anacak bir yapımda Neil deGrasse Tyson gibi onunla çok anlamlı bir anısı olan bilim insanından daha iyi bir seçim yapılamazdı.
Neil deGrasse Tyson, 1975'te henüz lise öğrencisiyken Cornell Universitesine gelerek Sagan ile tanışır. Sagan, henüz Cosmos ile ulaştığı büyük popülerlikten çok uzaktır; kısıtlı bir bilim çevresi ve meraklı bilim takipçileri tarafından tanınmaktadır. Sagan; bugün akademik çevrelerde görmeye alışık olmadığımız bir alçak gönüllülükle meraklı lise öğrencisini kapısından geri çevirmez. Sagan daha henüz lise eğitimini dahi tamamlamamış genç ve heyecanlı Tyson'ı ağırlar ve onunla bilim ve merakı üzerine konuşur. Tyson; daha sonra Sagan'ın üzerindeki etkisini çok etkili bir şekilde ifade eder.
"Bilimle uğraşmaya çoktan karar vermiştim" der Astrofizikçi Neil deGrasse Tyson; "ama o öğleden sonra nasıl bir insan olacağıma karar verdim"
Gizemli Bir Konak: Sphinx Head Tomb
Özellikle Cosmos'un büyük bir ilgiyle karşılanmasından sonra Carl Sagan giderek artan bir popülerliğe kavuşmuştu. Özel yaşamı, politik ve dini görüşleri kamuoyunca merak ediliyor; kimi zaman bilimsel çerçeveyi dahi aşan bir ilgiyle takip ediliyordu.
Carl Sagan ve ailesine uzun süreler ev olmuş bina da böylesi bir merakla gizemli bir hal alan üne kavuşmuştu. Cornell Üniversitesi yakınlarındaki Spinx Head Tomb isimli ve 900 numaralı ev; Sagan ailesine ev olmadan önce üniversite içerisinde faaliyet gösteren gizli bir topluluğun ikematgahıdır.
Hala tam olarak resmi çekilemeyen bina; Sagan'ın vefatından sonra ailenin taşınmasıyla sadece ünlü bilim insanının kitaplarına, özel notlarına ve çalışmalarına ayrılmış bir kütüphane görünümü kazanmıştır. Ancak zaman içinde yıpranan bina en son Seth MacFarlane'nin yaptığı bir bağışla korunmaya alınmıştır.
Üye Olamazsın Ama Ödül Alabilirsin!
Akademik dünyanın insana has özelliklerden muaf olduğunu sanmak bir yanlış olacaktır. Bir çok ünlü düşünür gibi Carl Sagan'ın hayatı da buna çok çarpıcı bir örnek oluşturmaktadır. Sagan'ın adı bilim çevrelerini aşıp ünü genişledikçe adı kamuoyunda daha çok anılır olmaya başlamıştı. Popülarite aynı zamanda ona etkili söz söyleme alanı açmış olsa da yeni düşmanlar da yaratmış olmalı. Zira ABD'nin en etkili bilim organizasyonu olan National Academy of Science Sagan'ın 1992 yılındaki üyelik talebini geri çevirmiştir. Çok değil sadece iki yıl sonra ise "Kamu yararına bilim uygulamalarına eşsiz katkısı" nedeniyle Kamu Yararı Madalyasıyla onurlandırmıştır.
http://onedio.com/haber/carl-sagan-hakkinda-bilmeniz-gereken-10-sey--316796 galerisinden alınmıştır
0 yorum:
Yorum Gönder